Neopragmatyzm Stanleya Fisha a polskie spory o kształt literaturoznawstwa po 1989 roku

Niniejsza praca jest proacute;bą rekonstrukcji myśli teoretycznej Stanleya Fisha na tle polskich dyskusji teoretycznoliterackich po 1989 roku. Praca podzielona jest na dwie części, w części pierwszej (rozdziały 1-3) autor rekonstruuje myśl teoretycznoliteracką Stanleya Fisha, w części drugiej (rozdziały 4-6) proacute;buje wykorzystać tę myśl, by opisać polskie debaty dotyczące badań literackich po 1989 roku.

W rozdziale pierwszym autor rekonstruuje Fishowską teorię interpretacji. Fish odrzuca zaroacute;wno esencjalizm, jak i subiektywizm, i pokazuje, w jaki sposoacute;b interpretacja oraz komunikacja są możliwe mimo nieistnienia obiektywnego kształtu i znaczenia tekstu.

W rozdziale drugim przedstawione zostają poglądy amerykańskiego neopragmatysty na relacje między teorią a praktyką. Autor wskazuje, że teoria albo nie jest możliwa, albo nie posiada wpływu na praktykę, albo wreszcie jest ukrytą formą praktyki ndash; w związku z czym namawia do zaniechania dyskursu teoretycznego i zanurzenie się w samolegitymizującej się praktyce.

Rozdział trzeci podejmuje kwestię statusu badań literackich i rekonstruuje Fishowską krytykę projektu upolitycznienia i ukulturowienia badań literackich. Fish wskazuje, że projekt ten może prowadzić do rozmycia immanentnej inteligibilności literaturoznawstwa i w konsekwencji do dezintegracji dyscypliny, co więcej ndash; w jego przekonaniu ndash; nie jest możliwe, by badania literackie uzyskały bezpośredni wpływ na bieżące problemy społeczno-polityczne.

W rozdziale czwartym autor opisuje polskie spory dotyczące interpretacji, skupiając się głoacute;wnie na dyskusji wokoacute;ł tekstu Andrzeja Szahaja Granice anarchizmu interpretacyjnego. Autor wyroacute;żnia trzy podstawowe stanowiska wobec interpretacji: obiektywistyczne, subiektywistyczne i intersubiektywistyczne, i opowiada się za tym ostatnim.

W rozdziale piątym wykorzystuje myśl Fisha, by podzielić polską teorię na trzy odmiany: fundacjonalistyczną, antyfundcjonalistyczną i słabą. Dwie pierwsze uznaje za niemożliwe do zrealizowania, ostatnią zaś postrzega jako formę praktyki czy historii literatury.

Rozdział szoacute;sty podzielony jest na dwie części ndash; w pierwszej części autor wyroacute;żnia dwie formy polskiego feminizmu: wewnątrzdyscyplinarną i interdyscyplinarno-polityczną. Tę pierwszą uznaje za konieczną metodologiczno-teoretyczną autopoprawkę dyscypliny, tę drugą za ryzykowną proacute;bą naginania granic dyscyplinarnych, ktoacute;ra prowadzić może do rozpadu jasno określonego celu badań i słownika literaturoznawczego. W części drugiej rekonstruuje polską debatę dotyczącą projektoacute;w ukulturowienia, wskazując najważniejsze odmiany polskich "kulturowych teorii literatury" i najważniejsze ich krytyki, skupiając się zaroacute;wno na warstwie merytorycznej, jak i retoryce tych dyskusji.

W zakończeniu autor opowiada się za tradycyjnym, interpretacyjnym, profesjonalnym literaturoznawstwem, ale argumentuje na jego rzecz nie z pozycji obiektywistycznych, lecz postmodernistycznych.

Książka "Neopragmatyzm Stanleya Fisha a polskie spory o kształt literaturoznawstwa po 1989 roku"
Stanisław Wójtowicz