Bieńkowski Andrzej

Centrum Polski - okolice Rawy Mazowieckiej. Tu stykały się ważne i odrębne regiony muzyczne. Na północ, na Skierniewice, to "strony szlacheckie". Na wschód ważny ośrodek - Biała Rawska. Na południe - "od Rzeczycy." Na północny zachód - Księżacy z tradycją Księstwa Łowickiego. W samej Rawie mieszkało wielu muzykantów, do dziś działa zespół...

Bracia Meto, grając tylko na skrzypcach i basach, stawiali ścianę dźwięku, a zachrypły głos basisty Józefa Meto przypominał raczej blusmenów znad Missisipi niż muzykę ludową. W tle słychać było głosy, jęki, nawoływania. Stwarzało to wrażenie wielkiego wysiłku, wezwania z dalekiego świata.Ekspresja ich muzyki zawsze mnie poruszała. Kazimierz i Józef...

Dzień krótki i te upiorne czekania na skorumpowanych granicach. Noc nas zastaje na jakiejś bocznej, połamanej drodze. Każda próba szybkości powyżej 40 km na godzinę kończy się waleniem spodem samochodu o kamienie. Późną nocą docieramy do ciemnej, tajemniczej, już pozornie śpiącej wsi. Tu mieszka Dania Czekun, nie słyszałem, jak śpiewa, choć mówiono...

W mieście śpiewy wiejskie kojarzą się z grupką kobiet, które na folklorach, weselach czy majówkach pod kapliczkami monotonnie śpiewają. Tyle widzimy, jadąc z miasta na daczę przez wieś. Prawda jest bardziej złożona, śpiewano w każdej sytuacji, od narodzin do śmierci. Śpiewano z radości i rozpaczy, i z nudy, żeby się zalecać i żeby zniszczyć...

Kajocy. To tajemnicze słowo wymaga wyjaśnienia. Usłyszałem je w Radomskim w 1979 roku. Podszedł do mnie pastuch znudzony samotnością. Powiedział, pokazując wieś na horyzoncie ? to był Rdzuchów: panie, tam to mieszkają Kajocy, oni grają takie wygibusy na skrzypcach, że aż się chce tańczyć. Następnego dnia poszedłem do Rdzuchowa i tu od razu błąd....

Ta książka z płytą poświęcona jest harmonistom działającym na wsi po 1945 roku. Harmoniści i akordeoniści zmienili weselne obyczaje, poszerzyli repertuar, wprowadzili do gry nowe instrumenty.Ceną za to była stopniowa eliminacja tradycyjnej muzyki obrzędowej - mazurków i oberków na rzecz modnych przebojów. Rozpoczął się proces unifikacji muzyki wsi...