Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Słowińców z perspektywy antropologii historii

Dr Mariusz Filip - adiunkt w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jego zainteresowania obejmują problematykę tożsamości, studiów europejskich, ruchów neopogańskich oraz antropologii historii. Prowadził badania terenowe wśród nacjonalistów z Zakonu Zadrugi "Północny Wilk" na Pomorzu Zachodnim oraz wśród (eks-)Słowińców zamieszkujących Hamburg i okolice.

Książka dr. Mariusza Filipa, nowatorska w swych zamierzeniach, choć mówiąca bezpośrednio o tożsamości Słowińców, czy  lepiej - o sporze jej i ich dotyczącym, skupia się nade wszystko na zagadnieniu identyfikacji odrębności kulturowej, ze szczególnym uwzględnieniem procesów jej powstawania czy tworzenia, trwania i zmiany. Przedmiotem zainteresowania autora są zatem bardziej procesy społeczne, w toku których formują się i transformują szczególnego rodzaju grupy [tu - Kaszubi, Słowińcy], stanowiące tradycyjny przedmiot badawczy antropologii, aniżeli sam opis tak rozumianej etniczności.

Prezentując spór, jaki rozgorzał pomiędzy zwolennikami kanonicznej historiografii wraz z etnografią, przedstawiającymi Słowińców jako równorzędny Kaszubom lud (grupa etniczna), a rewizjonistyczną historią głoszącą, że Słowińcy to zaledwie odłam ludu Kaszubów (grupa etnograficzna), autor prezentuje stanowisko neutralne, trzecie, wykraczające w istocie poza ów spór.  W swej analizie nie ogranicza się jedynie do badań "Słowińców", lecz także Kaszubów, Wendów i Germanów, będących niejako Słowińcami in spe czy Słowińcami "z przeszłości", oraz Niemców i w stopniu dużo mniejszym Polaków, którzy są Słowińcami "z przyszłości", czyli aktualnej teraźniejszości.

W dalszej części rozprawy autor zajmuje się powojennymi losami Słowińców, a także dokonuje analizy słabo znanej sytuacji społeczno-kulturowej [eks-]Słowińców w Niemczech. Nie jest to zatem tylko praca z gatunku historii idei (Słowińcy jako nazwa), lecz także - choć w mniejszym stopniu - historia demograficzna czy społeczna (Słowińcy jako populacja, Słowińcy jako wspólnota). Krótko mówiąc, jest to antropologia historii, której przedmiotem zainteresowania są jednocześnie pojęcia i ludzie.

Książka "Od Kaszubów do Niemców. Tożsamość Słowińców z perspektywy antropologii historii"
Mariusz Filip