Nic bez Boga, nic wbrew Tradycji. Kosmowizja polityczna tradycjonalizmu karlistowskiego w Hiszpanii

Podstawą ich działania, politycznej aktywności był i jest kwadrylemat: Dios, Patria, Fueros, Rey. Byli i są wierni Bogu, Ojczyźnie, Prawom i Wolnościom Realnym, Kroacute;lowi. Tylko podkreślanie roli kroacute;la, legitymizmu i legalizmu jako zagadnień związanych z panowaniem kroacute;lewskim, z prawowitością władzy kroacute;lewskiej odroacute;żnia ich od klasycznych republikanoacute;w typu Cycerona. Osoba kroacute;la, legitymującego się "starożytnym" prawem do tronu, a właściwie - w ich rozumieniu - pochodzeniem swego urzędu i władzy od Boga, jest dla nich osobowym zwornikiem i zarazem gwarantem suwerenności Ojczyzny, obrony Ojczyzny i niezbywalnych praw jednostki ludzkiej. Historia ich myśli i ruchu, historia sporoacute;w intelektualnych i wojen, jakie prowadzili na przestrzeni ostatnich prawie 200 lat, jest tematem tej książki.

Publikacja ta jest zarazem swoistym kalendarium, w ktoacute;rym niezwykle skrupulatnie zapisano historię oporu tradycji wobec rewolucji, wierności Bogu zderzonej z wiarołomstwem nawet wobec człowieka. Czytelnika Polskiego zainteresuje niewątpliwie i pobudzi do refleksji kwestia pewnej odmienności losoacute;w dwoacute;ch - nie tak dawno jeszcze - arcy-katolickich narodoacute;w Europy: hiszpańskiego, ktoacute;remu też poświęcona jest ta książka, i polskiemu. Wydaje się, że narracja autora pozwala zrozumieć polskiemu czytelnikowi, dlaczego dla karlistoacute;w, tradycjonalistoacute;w hiszpańskich tak ważny był kroacute;l, podczas gdy w tradycyjnej Polsce raczej prawo do uczestniczenia w jego elekcji; dlaczego dla Hiszpanoacute;w wiara katolicka i wierność jej była i jest zasadniczym powodem usprawiedliwiającym oddanie życia, a dlaczego w przypadku niegdysiejszych Polakoacute;w wiara była mniej istotna niż wolność Ojczyzny; dlaczego wreszcie obie te nacje zaroacute;wno ceniły sobie i były oddać życie w obronie realnych wolności i swoboacute;d broniąc ich przede wszystkim przed uroszczeniami własnej władzy - kroacute;la z urodzenia lub z wyboru.

Obcując z niniejszym dziełem, jak pisał profesor Jan Kieniewicz w swej recenzji: "...mamy do czynienia z wybitną monografią przygotowaną przez znawcę europejskich nurtoacute;w zachowawczych. [Jest to] doskonałe wprowadzenie do hiszpańskiej myśli zachowawczej, ujętej na tle europejskim. Wynika to nie tylko z erudycji autora, ale także z precyzji jego myślenia. Na świetnie dobranych przykładach pokazuje istotę postawy zachowawczej i dowodzi jej znaczenia w panoramie hiszpańskiej myśli politycznej. Szereg ważnych zjawisk z dziejoacute;w Hiszpanii zyskuje w ujęciu autora nowe i bardzo ciekawie zaprezentowane ujęcie. (...) Są jednak poważne powody, by monografię Jacka Bartyzela przedstawić (...) czytelnikom polskim. (...) jego intencją było ukazanie karlizmu jako ruchu i doktryny na wskroś kontrrewolucyjnej. A to jest sprawa wymagająca wielkiej uwagi, ze względu na całkowicie odmienne doświadczenia polskie. Z perspektywy polskiego poznawania Hiszpanii bardzo istotne znaczenie ma także zwroacute;cenie uwagi na tradycję las Espanas, czyli koncepcji przeciwstawnej nowoczesnemu nacjonalizmowi".

Książka "Nic bez Boga, nic wbrew Tradycji. Kosmowizja polityczna tradycjonalizmu karlistowskiego w Hiszpanii"
Jacek Bartyzel